Источники по истории суфийской обители Сейида Али Султана (г. Димотика, Греция)


Yuri Averyanov

DOI: http://dx.doi.org/10.24848/islmlg.06.1.02

Полный текст:

PDF

Аннотация


Статья посвящена одному из знаменитых абдалов (святых), эмигрировавшему на Балканы в XIV в. - Сейид ‘Али Султану, прозванному Кызыл-дели. Автор восстанавливает события его жизни на основе широкого спектра письменных источников: исторических хроник, агиографической литературы (в частности, Vilayet-name-i Seyyid ‘Ali Sultan ), мистических гимнов ( nefes ) и вакфов. Согласно традиции бекташи, Сейид ‘Али Султан был связующим звеном между Хаджи Бекташем и Балым Султаном, который прошёл обучение в его текке. Автор считает, что Сейид ‘Али Султан представляет промежуточный тип мистицизма: между доктриной ранних суфийских мастеров бекташиййа и «янычарским» суфизмом XVI столетия. Автор также затрагивает вопрос истории формирования суфийских текке на Балканском полуострове в первые века османского завоевания.

Ключевые слова


Суфизм; Балканский Полуостров; Бекташиййа

Литература


Abdal Musa, 1999 — Abdal Musa Velâyetnâmesi. Haz. A. Güzel. Ankara, 1999.

Akın, 1968 — Akın H. Aydınoğulları tarihi hakkında bir araştırma. Ankara, 1968.

Aslanoğlu, 2000 — Aslanoğlu İ. Pir Sultan Abdallar. İstanbul, 2000.

Aşıkpaşazâde, 1949 — Aşıkpaşazâde, Derviş Ahmed. Tevârih-i Âl-I Osman. Haz. N. Atsız. İstanbul, 1949.

Aydın, 2008 — Aydın A. Trakya ve Anadolu’da erenler bahçesi. İstanbul, 2008.

Barkan, 1942 — Barkan Ö.L. Osmanlı Imparatorluğu’nda bir iskân ve kolonizasyon metodu olarak vakıflar ve temlikler, I // Vakıflar Dergisi, № 2 (1942).

Beldiceanu-Steinherr, 1971 — Beldiceanu-Steinherr İ. La vita de Seyyid Ali Sultan et la conquête de la Thrace par les Turcs // Proceedings of the 27th International Congress of orientalists, Ann Arbor, 1967. Wiesbaden, 1971.

Beldiceanu-Steinherr, 1999 — Beldiceanu-Steinherr İ. Osmanlı tahrir defterlerinde Seyyid Ali Sultan: Heterodoks İslam’in Türkiye’ye yerleşmesi // Sol Kol: Osmanlı egemenliğinde Via Egnatia (1380–1699). Haz. E. Zahariadou. İstanbul, 1999.

Birdoğan, 1992 — Birdoğan N. Anadolu ve Balkanlar’da Alevî yerleşmesi: ocaklar, dedeler, soyağaçları. İstanbul, 1992.

Birge, 1965 — Birge J.K. The Bektashi Order of dervishes. L., 1965.

Düstur-name-i Enveri, 2003 — Fatih devri kaynaklarından Düstur-name-i Enveri. Osmanlı tarihi kısmı (1299–1466). Haz. N. Öztürk. İstanbul, 2003.

Engin 2010 — Engin R. Refik Engin’in Kızıldeli gezi notları // Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli, № 53 (kış 2010).

Ergun, 1944 — Ergun S.N. Bektâşî şairleri ve nefesleri. İstanbul, 1944.

Faroqhi, 1976 — Faroqhi S. Agricultural activities in a Bektashi center: the tekke of Kızıldeli 1750–1830 // Südost Forschungen, XXXV (München, 1976).

Göklbilgin, 2008 — Gökbilgin M.T. Rumeli’de Yürükler, Tatarlar ve Evlâd-ı Fâtihân. İstanbul, 2008.

Gökbilgin, 1952 — Gökbilgin M.T. XV–XVI. asırlarda Edirne ve Paşa Livâsı: vakıflar, mülkler, mukataalar. İstanbul, 1952.

Gölpınarlı, 1992 — Gölpınarlı A. Alevî Bektaşî nefesleri. İstanbul, 1992.

Gümüşoğlu, 2009 — Gümüşoğlu D. (haz.). Sâdık Abdâl Divânı. İstanbul, 2009.

Hezarfen, 2006 — Hezarfen A. Tarihi belgeler ışığında Kızıdelı Sultan (Seyit Ali Sultan). İstanbul, 2006.

Kafadar, 1995 — Kafadar C. Between two worlds: the construction of the Ottoman State. Berkley, Los-Angeles, London, 1995.

Kavak, 2006 — Kavak A. Menkıbelerle Kızıldeli Sultan ve Dimetoka kazasındaki dergâhı. Komotini, 2006.

Kaya, 2002 — Kaya D. Sivas kaynaklı cönklerde Kızıldeli // Uluslararası Türk Dünyası İnanç önderleri kongresi. Ankara, 2002.

Koca Ş., 2005 — Koca Ş. Dimetoka’da bir erenler ocağı: Seyyid Ali Sultan — Kızıldeli (Microdorian) Bektaşı Dergâhı // Bektaşılık ve Bektaşî Dergâhları. Haz. A. Aydın. İstanbul, 2005.

Koca T., 1990 — Koca T. Bektaşi Alevi şairleri ve nefesleri. İstanbul, 1990.

Kosteneçki, 2008 — Kosteneçki K. Stefan Lazareviç-Yıldırım Bayezid’in emrinde bir Sırp despotu. Haz. H. Mevsim. İstanbul, 2008.

Kumahmedoğlu, 1948 — Kumahmedoğlu N. Konya ve çevresinde bir gezi notları // Konya, № 116–117 (Haziran -Temmuz 1948).

Maden 2010 — Maden F. Kızıldeli Sultan tekkesinin kapatılması (1826) ve yeniden faaliyete başlaması // Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli, № 53 (kış 2010).

Noyan, 2000 — Noyan B. Bütün yönleriyle Bektaşîlik ve Alevîlik. Cilt III. Ankara, 2000.

Noyan, 1999 — Noyan B. Seyyid Ali Sultân (Kızıl Deli Sultân) Velâyetnâmesi. Ankara, 1999.Noyan, 1998 — Noyan B. Bütün yönleriyle Bektaşilik ve Alevilik. Cilt I. Ankara, 1998.

Noyan, 1996 — Noyan B. Veli Baba Menakıbnamesi. İstanbul, 1996.

Noyan, 1976 — Noyan B. Demir Baba Vilâyetnamesi. İstanbul, 1976.Ocak, 1997 — Ocak A.Y. Kültür tarihi kaynağı olarak menâkıbnâmeler. Ankara, 1997.

Ocak, 1992 — Ocak A.Y. Osmanlı Imparatorluğunda marjinal Sufilik: Kalenderîler. Ankara, 1992.

Oytan, 2007 — Oytan M.T. Bektaşiliğin içyüzü. İstanbul, 2007.

Öz, 1941 — Öz T . Murat I ile Emir Süleyman’a ait iki vakfiye // Tarih Vesikaları Dergisi, 1/4 (1941).

Özgül, 2010 — Özgül V. 16. yüzyıl öncesinde Dimetoka, Kızıl Deli ve Balabanlılar // Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli, № 53 (kış 2010).

Öztelli 2004 — Öztelli C. Pir Sultan Abdal. Bütün şiirleri. İstanbul, 2004.

Şahin, 2009 — Şahin H. Seyyid Ali Sultan // TDV İslâm Ansiklopedisi. Cilt 39. İstanbul, 2009.

Şahin, 2008 — Şahin H. Tarih kaynağı olarak evliya menâkıbnâmeleri // Prof. Dr. Işın Demirkent anısına. İstanbul, 2008.

Tozlu 2010 — Tozlu S. Osmanlı arşiv belgelerine göre Kızıldeli (Seyyid Ali Sultan) zaviyesi (1826–1852) // Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli, № 53 (kış 2010).

Viranî, 1998 — Viranî Divânı ve Risalesi (Buyruğu). Der. A.A. Atalay Vaktidolu. İstanbul, 1998.

Yıldırım, 2010a — Yıldırım R. Bektaşî-Alevî geleneğine gore Seyyid Ali Sultan // Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli, № 53 (kış 2010).

Yıldırım, 2010b — Yıldırım R. Muhabbetten tarikata: Bektaşî tarikatı’nın oluşum sürecinde Kızıldeli’nin rolü // Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli, № 53 (kış 2010).

Yıldırım, 2007 — Yıldırım R. Seyyid Ali Sultân (Kızıl Deli) ve Velâyetnâmesi. Ankara, 2007.



DOI: http://dx.doi.org/10.24848/islmlg.06.1.02